Kleszcze większości nam kojarzą się z lasami, ale spotkać je możemy niemal wszędzie: na łąkach, nad rzekami i jeziorami, w zaroślach a nawet na trawnikach w miastach. Zagrożenie ugryzieniem przez kleszcza dotyczy praktycznie terenu całego kraju. Aktywność kleszczy występuje między majem a listopadem - najwięcej zachorowań notuje się w czasie żerowania nimf – od maja do sierpnia.
Chorobami odkleszczowymi można zakazić się poprzez:
ukąszenie przez zakażonego kleszcza lub owada,
spożycie surowego mleka lub mięsa zakażonej krowy, kozy, owcy,
kontakty seksualne,
prawdopodobne jest zakażenie płodu poprzez łożysko oraz dzieci przez mleko zakażonej matki,
skrajnie rzadko przez rany na skórze.
Borelioza przebiega w dwóch fazach – wczesnej, trwającej do kilku tygodni od zakażenia i późnej, mogącej trwać nawet lata. Różnią się one objawami, których liczba powoduje często błędne diagnozowanie. U różnych osób choroba może przebiegać całkowicie odmiennie. Ważne, by zgłaszać lekarzowi wszystkie niepokojące objawy – nawet te pozornie niezwiązane z ukąszeniem przez kleszcza.
Krętki boreliozy atakują układ nerwowy (penetrują płyn mózgowo rdzeniowy, mózg i opony mózgowo-rdzeniowe) krótko po zakażeniu, wpływając na zachowanie osoby zarażonej. Borelioza bywa więc mylona z chorobami psychicznymi, nerwicą, reumatoidalnym zapaleniem stawów, wadami serca, stwardnieniem rozsianym czy chorobą Alzheimera.
Tylko rozpoznany rumień wędrujący jest potwierdzeniem zakażenia i podstawą do rozpoczęcia leczenia. Jeśli nie wystąpił, (został zignorowany lub pomylony z innym objawem) do zdiagnozowania boreliozy konieczne jest wykonanie testów diagnostycznych.
Aby zmniejszyć ryzyko ukąszenia przez kleszcza należy:
możliwie szczelnie okrywać ciało (koszula z długimi rękawami, spodnie z długimi nogawkami, kryte buty, wysokie skarpety, nakrycie głowy); o odpowiedni strój należy zadbać zwłaszcza podczas prac polowych, pracy w lesie, zbierania owoców runa leśnego,
nie siadać bezpośrednio na trawie, na zwalonych drzewach,
unikać spacerów w wysokiej trawie, zaroślach – należy wybierać przetarte ścieżki,
zachować szczególną ostrożność na terenach masowego występowania kleszczy i w sezonie ich wzmożonej aktywności,
stosować środki odstraszające kleszcze – zawsze zgodnie z instrukcją producenta,
po powrocie do domu uważnie sprawdzać ciało swoje i swoich dzieci.
Każdy przypadek podejrzenia choroby zawodowej należy zgłosić właściwemu Państwowemu Inspektorowi Sanitarnemu i właściwemu Inspektorowi Pracy, których właściwość ustala się według miejsca, w którym praca była wykonywana. Właściwy Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny, który otrzymał zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej wszczyna postępowanie, a w szczególności kieruje rolnika na badanie do jednostki orzeczniczej. Inspektor Sanitarny na podstawie zebranego materiału dowodowego, a w szczególności na podstawie orzeczenia lekarskiego, wydaje decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej albo decyzję o braku podstaw do jej stwierdzenia. Prawomocna decyzja o stwierdzeniu choroby zawodowej jest podstawą do ubiegania się o świadczenia z ubezpieczenia społecznego rolników.
